Op 14 december 2017 is een stichting in het leven geroepen om het erfgoed van de Oosterbeekse meubelfabriek ‘Labor Omnia Vincit’ (L.O.V.) meer bekendheid te geven. De Stichting heeft een culturele ANBI-status, waardoor giften en donaties aftrekbaar zijn.
Een idealistisch arbeidersbeleid
De meubelfabriek die functioneert van 1910 tot 1935 kent een boeiende geschiedenis. Deze is nauw verbonden met de idealistische oprichter en directeur Gerrit Pelt J.Jzn (1864-1956). In Rotterdam, zijn geboorteplaats, bouwt hij een goed renderend aannemersbedrijf op. Vanwege gezondheidsredenen vestigt hij zich later in het oosten van het land en verkoopt zijn bedrijf in Rotterdam. De nu vermogende ondernemer kan echter niet stilzitten en in 1910 vervult hij een langgekoesterde wens om een modelonderneming te stichten die de kloof tussen arbeid en kapitaal moet overbruggen. Zo bouwt hij aan de Jan van Embdenweg in Oosterbeek voor eigen rekening een meubelfabriek en in de directe omgeving daarvan 11 personeelswoningen, een badgelegenheid en een bibliotheek. Zeer vooruitstrevend ook voor die tijd is het personeelsbeleid. De L.O.V. blijkt een koploper op het gebied van de arbeidsvoorwaarden: de lonen zijn relatief hoog, de arbeidstijden gunstig en het bedrijf kent sociale voorzieningen zoals een ziektekostenverzekering. Ook geeft het bedrijf aan winstuitkering aan haar medewerkers, betaalt met aandelen van het bedrijf. Zo kunnen arbeiders op termijn mede-eigenaar worden en verantwoordelijkheid en inspraak krijgen in hun onderneming. Het idealistische streven en de sociale hervormingen van Pelt en de raad van commissarissen is een toonbeeld voor de verheffing van de arbeidersklasse in die tijd.
Moderne ontwerpen van meubelen
Op het gebied van design van meubelen behoort de L.O.V. tot de avant-garde beweging in Nederland. Pelt neemt moderne ontwerpers in dienst die tijdelijk ook als artistiek directeur fungeren zoals H.F. Mertens, F. Spanjaard en J. Muntendam. Zij ontwerpen meubelen in een gematigd modernistische vormgeving. Daarnaast leveren een reeks van architecten en ontwerpers ook ontwerpen op commissiebasis zoals C. Alons, A.F. van der Weij, D. Roosenburg, J. Crouwel en H. Fels. Ontwerper J. Muntendam, blijft het langst verbonden aan de fabriek. De meeste meubelen zijn ontworpen in een sobere, enigszins kubistische vormgeving die later de ‘Haagse School-stijl’ genoemd wordt. Het idee is om met L.O.V.-meubilair de arbeidersklasse een meer harmonische woonomgeving te verschaffen. Maar weinige van de relatief dure en zeer ambachtelijk vervaardigde meubelen zullen de arbeidersklasse hebben bereikt. Integendeel: het geld wordt verdiend met meer luxueus uitgevoerde ameublementen en andere gebruiksvoorwerpen; de goedkopere standaardontwerpen belanden bij de middenklasse met een progressieve smaak.
Een florerend bedrijf
Ondanks de idealistische opzet van de onderneming weet Pelt er een redelijk goed renderend bedrijf van te maken. Hoewel hij politiek gezien zelf vrijzinnig democraat is, wordt zijn meubelfabriek hoog aangeslagen binnen de socialistische zuil, waaruit veel opdrachten binnenstromen. Ook van vermogende ondernemers en de overheid krijgt de L.O.V.-opdrachten. Het bedrijf floreert in de jaren ‘10 en ’20 maar blijkt uiteindelijk niet opgewassen tegen de langdurige economische recessie in de jaren ’30. In 1935 wordt de L.O.V. geliquideerd om een mogelijk faillissement voor te zijn.Na de opheffing belandt de bijzondere geschiedenis van deze fabriek langzaam maar zeker in de vergetelheid en steeds minder mensen kunnen hun ervaringen over deze tijd navertellen. Maar in 1991 wordt in het Gemeentemuseum te Arnhem een overzichtstentoonstelling georganiseerd met een catalogus geschreven door kunsthistorica Karin Gaillard. Daarmee krijgt de L.O.V. weer een welverdiende plaats in de geschiedenis van de Nederlandse toegepaste kunst van de 20e eeuw. Meubelstukken worden nu gewaardeerd en kunnen gevonden worden in verschillende museumcollecties en bij gepassioneerde verzamelaars. Bijzonder is te vermelden dat vele meubelstukken door hun degelijke karakter de tand des tijds hebben doorstaan. Helaas worden zij maar al te vaak niet herkend en naar waarde geschat.
Stichting Erfgoed Meubelfabriek L.O.V. Oosterbeek
Daarom is door enkele gepassioneerde liefhebbers een stichting in het leven geroepen die als doel heeft om het unieke materieel en immaterieel industrieel erfgoed van Meubelfabriek L.O.V. Oosterbeek voor toekomstige generaties te bewaren. De stichting is een samenwerkingsverband aangegaan met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) en Erfgoed Gelderland die het virtuele museum beheren. Meer dan 600 verschillende meubelen zijn inmiddels gedocumenteerd. Via de meubelen, die vaak op bijzondere wijze verkregen zijn, hetzij door vererving of aangetroffen in kringloopwinkels en soms op straat gevonden, ontvangen we veel verhalen. De stichting is ook bezig om documentatiemateriaal te verzamelen en in kaart te brengen, en verhalen van personen op te tekenen die met de bedrijfsgeschiedenis te maken hebben gehad. Zo kan de verzamelde informatie voortaan aan kunsthistorici en liefhebbers gemakkelijk ter beschikking worden gesteld.
Ook kunnen wij lezingen en tentoonstellingen verzorgen. Mocht u geïnteresseerd zijn, laat het ons weten. Wij hopen u graag als geïnteresseerde L.O.V.-ers te kunnen ontmoeten. Wilt u na het lezen van dit artikel meer informatie, dan verwijzen wij u naar:
Stichting erfgoed meubelfabriek L.O.V.
info@erfgoedLOV.org
www.erfgoedLOV.org